تجارت در قرن هشتم هجری (عصر حکومت های محلی)

تجارت یکی از قدیمی ترین و اصلی ترین ارکان اقتصاد هر جامعه از جمله جامعه ایرانی به شمار می آید. در عین حال تاریخ تجارت در ایران در دوران های مختلف، وضعیت متفاوتی داشته است و با فراز و فرودهای فراوانی همراه بوده است. جابه جایی حکومت ها، سلطه بیگانگان، جنگ ها و دیگر تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی مذهبی تجارت را تحت تأثیر خود قرار داده اند. در این بین شرایط سیاسی بیش از همه بر موضوع تجارت تأثیرگذار بوده است. پس از دوران حملات مغول به ایران که با ناامنی و رکود در تمامی عرصه ها از جمله تجارت همراه بود، در دوره ایلخانی تجارت رونق خود را بازیافت و حتی در چارچوب امپراتوری مغول برخی ابعاد تازه پیدا کرد. با مرگ ابوسعید ایلخانی در سال 736ه.ق، سلطه ایلخانان بر ایران پایان یافت و در بخش های مختلف ایران چندین حکومت محلی و خاندانی قدرت را در دست گرفتند که تا زمان ورود تیمور به ایران بر سرکار بودند. از آن جاکه اولویت هر یک از این حکومت ها حفظ قلمرو خود و بسط آن بود، موضوعی چون تجارت در این حکومت ها در حاشیه قرار گرفت. اگرچه به جهت منافع حاصل از تجارت برای حکومت ها و جامعه این حکومت های محلی می کوشیدند با نگاهی به دوره ایلخانی، تجارت را به جایگاه قبلی برسانند. با توجه به آشفتگی سیاسی این دوره که عموما از آن با عنوان «عصر فترت» یا «دوره حکومت های محلی» یاد می شود، تصویر روشن و جامعی از وضعیت تجارت در این دوره در دست نیست. بر اساس چنین ضرورتی و با توجه به این که در پژوهش های مربوط به این دوره به طور خاص، موضوع تجارت مورد بررسی قرار نگرفته است، پژوهش حاضر در صدد است تا با گردآوری اخبار و شواهد تاریخی مربوط به تجارت، به بررسی اوضاع تجاری ایران در عصر این حکومت های محلی بپردازد.